Vật lý trị liệu lấy đờm cho trẻ sơ sinh: Những điều ba mẹ cần biết

Trẻ sơ sinh dễ bị ứ đọng đờm khi mắc các bệnh hô hấp như viêm mũi, viêm phế quản, viêm tiểu phế quản. Lượng đờm tích tụ khiến bé thở khò khè, bú kém, hay quấy khóc, dễ nôn trớ. Vật lý trị liệu lấy đờm cho trẻ sơ sinh là giải pháp được nhiều bác sĩ chỉ định để hỗ trợ tống xuất dịch nhầy ra ngoài. Tuy nhiên, không phải phụ huynh nào cũng hiểu rõ kỹ thuật này có thật sự hiệu quả, an toàn hay không. Bài viết của TrilieuPT sẽ cung cấp đầy đủ những điều cha mẹ cần biết để chăm bé đúng cách, hạn chế rủi ro.

Dụng cụ vật lý trị liệu cho trẻ sơ sinh

Nhiều mẹ chọn cách dùng miệng hút đờm khi con bị nghẹt mũi. Cách này không an toàn. Vi khuẩn từ khoang miệng dễ truyền sang trẻ. Nguy cơ nhiễm trùng tăng cao. Hút đờm đúng cách cần dùng dụng cụ chuyên dụng.

Trên thị trường hiện có nhiều thiết bị hỗ trợ hút đờm. Khi chọn, nên ưu tiên sản phẩm mềm, đầu hút nhỏ. Kích thước phải phù hợp với khoang mũi bé.

Một số dụng cụ phổ biến bao gồm: 

• Bầu hút đờm cao su: Tạo lực bằng tay. Dễ sử dụng. Giá rẻ.
• Ống hút chữ U có bầu hút: Loại phổ thông, an toàn, dễ kiểm soát lực hút.
• Máy hút đờm chạy pin hoặc điện: Tự động, hút nhanh, sạch. Giá cao hơn nhưng hiệu quả.

Chọn đúng thiết bị giúp trẻ dễ thở, giảm nguy cơ biến chứng. Mẹ nên vệ sinh sạch dụng cụ sau mỗi lần dùng. Tránh dùng chung giữa các bé.

Kỹ thuật vật lý trị liệu lấy đờm cho trẻ sơ sinh 

Trước khi thực hiện hút đờm, ba mẹ nên cho bé nhịn ăn khoảng 2 tiếng. Có thể xịt mũi, khí dung trước để làm loãng đờm, giúp việc hút dễ hơn. Sau khi làm xong, nên ôm ấp, dỗ dành bé. Có thể cho bé uống ít nước ấm. Đợi khoảng 10 phút rồi mới cho bú lại.

Tùy vào tình trạng bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định số lần thực hiện. Mỗi buổi thường kéo dài 10–15 phút. Gồm 4 bước chính:

• Làm sạch mũi họng

Cho bé nằm nghiêng, đầu xoay một bên. Kỹ thuật viên bơm nước muối sinh lý 0,9% vào lỗ mũi trên. Nước sẽ chảy từ mũi trên xuống mũi dưới, giúp đờm loãng ra và trôi ra ngoài.

• Hỉ mũi

Bịt lỗ mũi trên, giữ miệng bé kín để tạo lực đẩy. Dịch sẽ thoát ra lỗ mũi dưới. Dùng khăn giấy mềm lau sạch. Lặp lại cho đến khi mũi sạch hoàn toàn.

• Kích thích đẩy đờm ở cổ họng

Cho bé nằm ngửa. Khi bé hít vào, bịt một bên mũi, dùng ngón tay chặn nhẹ gốc lưỡi. Đờm sẽ theo đường miệng thoát ra. Lặp lại với bên mũi còn lại.

• Tăng luồng thở ra – kỹ thuật AFE

Kỹ thuật viên đặt tay lên ngực và sườn bé. Khi bé bắt đầu thở ra, sẽ hỗ trợ thêm lực nhẹ để đẩy luồng khí ra mạnh hơn. Lặp lại 5 lần, sau đó kích thích bé ho để tống đờm.

Trong lúc thực hiện, bé có thể khóc to là điều hoàn toàn bình thường. Khóc giúp đờm thoát ra nhanh hơn. Nếu bé khóc nhiều, ba mẹ nên vỗ về để bé cảm thấy an tâm, dễ chịu hơn trong suốt quá trình.

Ba mẹ nên đưa bé đi khám hay tự lấy đờm tại nhà?

Cha mẹ không nên tự ý vỗ rung long đờm cho trẻ tại nhà. Đây là kỹ thuật chuyên môn, chỉ nên thực hiện bởi kỹ thuật viên được đào tạo dưới chỉ định rõ ràng từ bác sĩ hô hấp.

Tuy nhiên, tại nhà, cha mẹ vẫn có thể hỗ trợ điều trị bằng những cách đơn giản, an toàn, hiệu quả như:

• Nhỏ mũi bằng nước muối sinh lý

Thực hiện 4–5 lần mỗi ngày. Đặc biệt trước khi ăn hoặc ngủ để trẻ dễ bú, dễ thở. Trước khi nhỏ mũi, cha mẹ cần rửa tay kỹ. Dùng nước muối loại 0,9% phù hợp cho trẻ nhỏ.

• Sử dụng khăn giấy dùng một lần

Dùng để lau mũi, hỉ mũi. Tránh dùng khăn sữa tái sử dụng vì dễ chứa vi khuẩn. Khăn giấy sạch giúp hạn chế lây nhiễm chéo, đặc biệt trong mùa dịch hô hấp.

• Uống nhiều nước

Cho trẻ uống từng ngụm nhỏ. Nước giúp làm loãng đờm, tăng hiệu quả tống xuất. Có thể cho trẻ uống nước ấm để làm dịu cổ họng.

• Chia nhỏ bữa ăn

Giúp bé dễ tiêu, không bị đầy bụng. Trẻ sẽ ăn ngon hơn, ít nôn ói. Mỗi bữa ít lại, chia đều trong ngày.

• Kê gối cao, nằm nghiêng

Giúp đường thở thông thoáng hơn khi ngủ. Nên đổi bên thường xuyên để tránh tì đè. Tư thế nghiêng hạn chế đờm dồn vào khí quản.

• Không nên hút mũi bằng miệng

Khoang miệng người lớn chứa nhiều vi khuẩn. Việc hút mũi bằng miệng dễ gây lây nhiễm ngược. Chỉ áp dụng trong trường hợp đặc biệt, khi không có dụng cụ hỗ trợ và cần sơ cứu tức thời.

• Vỗ lưng nhẹ khi bé ho, nôn ói

Đây là phản xạ có lợi, giúp tống đờm ra ngoài. Vỗ từ dưới lên trên, theo hướng ra phía ngoài. Thực hiện nhẹ nhàng, không gây đau cho trẻ.

• Không tự ý dùng thuốc ho ức chế

Thuốc ức chế cơn ho không được dùng khi chưa có chỉ định. Làm đờm đặc, dính, tăng nguy cơ tắc nghẽn. Việc tự ý dùng thuốc có thể gây hậu quả nặng. Khi có dấu hiệu bất thường như thở gấp, tím tái, bỏ bú, sốt cao, cần đưa bé đi khám ngay.

Vật lý trị liệu lấy đờm là phương pháp hỗ trợ điều trị hô hấp hiệu quả cho trẻ sơ sinh nếu được thực hiện đúng kỹ thuật. Tuy nhiên, không nên tự ý áp dụng tại nhà nếu không có chỉ định từ bác sĩ. Cha mẹ nên theo dõi sát tình trạng hô hấp của bé, phối hợp chăm sóc bằng cách nhỏ mũi, cho bé uống đủ nước, vỗ lưng đúng cách. Khi có biểu hiện bất thường, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để được xử lý kịp thời, tránh biến chứng nguy hiểm.